Verslag van bezoek aan Portugese Synagoge en Bibliotheek

Donderdag 23 maart, blauwe lucht, zon en met de trein op weg naar Amsterdam! Na een hartelijk ontvangst met koffie / thee in het café van het Joods Museum, startte de rondleiding onder begeleiding van twee ervaren gidsen. Zij vertelden op zeer boeiende wijze over het ontstaan en de geschiedenis van de Portugese synagoge en Bibliotheek Ets Haim.

In de zeventiende eeuw bood de stad een veilige thuishaven aan vele Joden van Portugese en Spaanse afkomst, die door de Spaanse Inquisitie waren verjaagd. In Amsterdam mochten ze hun Joodse religie vrij belijden en handeldrijven, waarmee ze economisch van belang waren voor de stad. De Portugese Synagoge was in 1675 voltooid en bepaalde vanaf toen, samen met de Grote (Hoogduitse) Synagoge aan de overkant, het straatbeeld in de Joodse buurt. In veel landen was dat in die tijd ondenkbaar.

Bijzonder aan het gebouw is dat het interieur nog volledig intact is. Er is geen verwarming of elektriciteit. De enige verlichting komt van de honderden kaarsen die je om je heen ziet. Als het donker is, zorgt dat voor een prachtige sfeer. We kregen uitleg over de Sefardische achtergronden en tradities, met de ceremoniële voorwerpen en het daarbij horende historisch meubilair. 

De Portugese Synagoge is nog altijd in gebruik als gebedshuis voor de Portugees-Israëlietische gemeente. Buiten de diensten om is het kolossale gebouw met de omliggende verborgen schatkamers te bezoeken. En dat hebben we gedaan! Met veel bewondering zagen we een unieke collectie ceremoniële objecten van zilver, goud, brokaat en zijde die in de loop der eeuwen zijn verzameld. 

De oudste nog functionerende Joodse bibliotheek ter wereld is Ets Haim – Livraria Montezinos en staat in Amsterdam! Als onderdeel van het opleidingsinstituut Talmud Torah, dat vele rabbijnen heeft voortgebracht, is de bibliotheek in 1616 opgericht en sinds 1675 gevestigd in het prachtige complex van de Portugese Synagoge.
In de bibliotheek zagen we een deel van de collectie van dichtbij en kregen we uitleg over de prachtige tekeningen en handgeschreven teksten. Om ons heen kijkend zagen we de rijke collectie op het gebied van het 17de-, 18de en 19de-eeuwse jodendom. De bibliotheek bevat circa 600 handschriften en 23.000 gedrukte werken en is hiermee al meer dan 400 jaar een wezenlijk onderdeel van het culturele erfgoed van Amsterdam. De collectie is in 2003 toegevoegd aan het Memory of the World-programma van UNESCO.

Tussen de middag werd genoten van een heerlijke broodjeslunch. Als afsluiting van een gezellige, leerzame en inspirerende dag genoten we in het café nog na met een drankje, waarbij we de enthousiaste reacties van de deelnemers, als organisatie, zeer konden waarderen. Enkele reacties:
“Jullie hadden weer een heel leuk uitje georganiseerd, we hebben er zeer van genoten. Nogmaals dank daarvoor!” en “Super genoten en tot ziens op de ALV in Leiden”.